پرسش :

معنای لغوی کلمه «الله» چیست؟

پاسخ :
پاسخ اجمالی:
لفظ جلاله "الله" که آن را در فارسی به "خدا" ترجمه می کنند، اسم خاص و جامع ترین نام هاى خدا است.حضرت على (ع) در بیان معنای "الله"فرموده اند:" اللَّه مفهومش، معبودى است که خلق در او حیرانند و به او عشق مى ورزند، اللَّه همان کسى است که از درک چشمها، مستور است، و از افکار و عقول خلق محجوب."

پاسخ تفصیلی:
لفظ جلاله "الله" که آن را در فارسی به "خدا" ترجمه می کنند، اسم خاص و جامع ترین نام هاى خدا است. این نام جز بر خدا اطلاق نمى ‏شود، زیرا هر یک از اسامی پروردگار یک بخش خاص از صفات خدا را منعکس مى‏ سازد، تنها نامى که در بردارنده تمام صفات و کمالات الهى، یا به تعبیر دیگر جامع صفات جلال و جمال است همان" اللَّه" می‌‏باشد.[1]
"الله " مشتق از" وله" به معنى" تحیر" است، چرا که عقل ها در ذات پاک او حیران است، چنان که در حدیثى از امیر مؤمنان على (ع) آمده است:
" اللَّه مفهومش، معبودى است که خلق در او حیرانند و به او عشق مى ‏ورزند، اللَّه همان کسى است که از درک چشم ها، مستور است، و از افکار و عقول خلق محجوب." [2]
گاه نیز آن را از ریشه "أله" (به معنى عبادت) دانسته ‏اند، و در اصل" اَلاِله" است، به معنى" تنها معبود به حق".
اسماء دیگر خداوند غالبا به عنوان صفت براى کلمه" اللَّه" گفته مى ‏شود به عنوان نمونه:
" غفور" و" رحیم" که به جنبه آمرزش خداوند اشاره مى ‏کند "فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ".[3]
" سمیع" اشاره به آگاهى او از مسموعات، و" علیم" اشاره به آگاهى او از همه چیز است "فَإِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ".[4]
" بصیر"، علم او را به همه دیدنی ها بازگو می‌‏کند "وَ اللَّهُ بَصِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ".[5]
" رزاق"، به جنبه روزى دادن او به همه موجودات اشاره مى‏ کند و" ذو القوه" به قدرت او، و" متین" به استوارى افعال و برنامه ‏هاى او "إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِینُ".[6]
و بالاخره" خالق" و" بارء" اشاره به آفرینش او و" مصور" حاکى از صورتگریش مى ‏باشد "ُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى".‏[7]
آرى تنها" اللَّه" است که جامعترین نام خدا مى ‏باشد، لذا ملاحظه مى‏ کنیم در یک آیه بسیارى از این اسماء، وصف" اللَّه" قرار می‌‏گیرند هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ:" او است اللَّه که معبودى جز وى نیست، او است حاکم مطلق، منزه از ناپاکی ها، از هر گونه ظلم و بیدادگرى، ایمنى بخش، نگاهبان همه چیز، توانا و شکست ناپذیر، قاهر بر همه موجودات و با عظمت".
یکى از شواهد روشن بر جامعیت این نام آن است که ابراز ایمان و توحید تنها با جمله لا اله الا اللَّه مى‏توان کرد، و جمله" لا اله الا العلیم، الا الخالق، الا الرازق" و مانند آن به تنهایى دلیل بر توحید و اسلام نیست، و نیز به همین جهت است که در مذاهب دیگر هنگامى که مى‏ خواهند به معبود مسلمین اشاره کنند" اللَّه" را ذکر مى‏ کنند، زیرا توصیف خداوند به اللَّه مخصوص مسلمانان است.

پی نوشتها:
[1] تفسیر نمونه، ج ‏1، ص 21 و 22.
[2]بحار الانوار" ج3، ص222. اللَّه معناه المعبود الذى یاله فیه‏الخلق، و یؤله الیه، و اللَّه هو المستور عن درک الأبصار، المحجوب عن الاوهام و الخطرات:
[3] بقره، 226.
[4] بقره، 227.
[5] حجرات، 18.
[6] ذاریات، 58.
[7] حشر، 24.
منبع: www.islamquest.net